Niu (Tongan Version)

Click here for english

Ko e lea “Niu” ‘oku uhinga ia ki he ‘akau ko e “Niu” ‘a ia ‘oku fa’a taku ko e Niu ko e “’akau ‘o e moui”.

Kidsfirst Kindergartens Niu ko ha feitu’u ‘oku mau fakamamafa’i mo tauhi ‘a hono lau kita ko e Tonga, mo hono ngaue’aki ‘a e lea fakafonua, to’onga sivilaise fakafonua pea mo hono kalatua mo hono akonekina ‘a e to’onga moui fakakalisitiane. 

‘Oku fakahoko kotoa eni ‘i malumalu ‘o e mafai pule’i mo e tataki ‘a e Canterbury Westland Free Kindergarten Association (Inc) ‘a ia ‘oku nau ‘iloa ko e Kidsfirst Kindergartens.

Pukepuke ‘a fufula

Tauhi ‘a e makehe’anga ho tupu’anga.

Mālō e lelei, Tēnā koutou kātoa, Talofa lava, Bula vinaka, Fakalofa lahi atu, Mālō ni mauri, and Warm Pasifika greetings to you all.

 ‘I heni ‘i he  Kidsfirst Niu Early Learning Centre, ‘oku mau mahu’inga’ia ‘i he  fāmili, fiefia, angafakakaume’a, pea toe ‘oatu foki mo e lelei taha fakafaiako mo e ako ma’a ho’o fanau.

Ko ‘emau kau faiako ‘oku nau taukei pea ma’u moe ‘ilo fakafaiako.  ‘Oku nau polepole’aki ke teuteu ha polokalama ako ma’ae longa’i fanau ta’u 0 ki he 5.  ‘Oku mau ngāue’aki foki  ‘a e fika fe’unga ‘o e longa’i fanau fakatatau ki he faiako ‘a ia te ne malava ke fakaai e tokonga fe’unga ke  fakafeau e fiema’u ‘a e to’u takitaha.  ‘Oku mahino’i foki ‘e he ’emau  kau faiako e to’onga makehe ‘o e tutupu ‘a e  longa’i fanau pea ‘oku nau toka’i e fiema’u ‘a e ki’i tokotaha kotoa pehē ki honau ngaahi fāmili.

‘I he  Kidsfirst Niu ‘oku mau fakamamafa’i e mahu’inga hono pukepuke ‘o e lea faka-Tonga mo e anga faka-Tonga ko e makehe’anga ia ‘o e  ako ni.   Ka ko e  hū ki he ako ni ‘oku ‘ikai  ma’a e Tonga pē.  ‘Oku mau mahu’inga’ia ‘i  hotau vaha’a ngatae mo ‘amanaki  ke hoko atu ha ngaahi vaha’a ngatae fo’ou.  Ko e tokotaha kotoa mei he ngaahi fonua ‘o e Pasifiki ‘oku ne kau mai ki he ako ni ‘oku mahu’inga kiate kimautolu.

Ko e anga faka-Tonga na’e fa’unga mei he tui faka-Kalisitiane pea ‘oku lalanga ia ki he’emau polokalama ‘i he lotu mo e hiva.  Ko ‘Ofa mo Kelesi ko e makatu’unga ia ‘o e me’a kotoa pē ‘oku tau holi ke ma’u.  Ko ‘emau faa’i kaveikoula ko e loto-tō, faka’apa’apa, tauhi vaha’a mo e mamahi’i me’a ‘oku fakahāsino ia he mo’ui faka’aho ‘a e kau faiako, matu’a, kāinga, fāmili mo e fanau.

Pukepuke ‘a fufula – Ko e lea ni ‘oku ne fakalotolahi’i ‘a e longa’i fanau ako  iiki taha mo honau ngaahi fāmili ke pukepuke ‘a e ngaahi mata’ikoloa tukufakaholo ‘a e Tonga pehē ki he lea faka-Tonga neongo ‘ene faingata’a.   ‘I he Kidsfirst Niu ‘oku mau ‘i heni ke poupou kiate koe mo ho fāmili.  ‘Oku mau mea’i ‘i he tauhi hotau vaha’a ngatae ‘oku lava ai ke tau ako mo tupu kotoa.

‘Oku tui foki ‘a e kau faiako ‘e tupulaki hotau vā ‘i he’etau fetu’utaki fepōtalanoa’aki.  ‘Oku mau fiefia ma’u pē ke  talanoa, lavelave mo kata fiefia mo kimoutolu.  ‘Oku mau mahu’inga’ia ‘i he ngaahi fakamatala ‘oku fakahoko kotoa mei ‘api  ‘a ia ‘oku taumu’a ki hono poupou’i ‘a e ako ‘a e fanau.  Ko homau monū foki ‘a ‘emau ma’u ‘a e kau faiako ‘oku nau lava ‘a e fetu’utaki lea ‘i he ngaahi lea kehekehe ‘a ia ‘oku tokoni ia ki he ako lea ‘a e fanau pea pehē foki ke nau lava’i ‘o fetu’utaki lea ‘I he ngaahi lea kehekehe.

Ko homau ngaahi fāmili lototonga mo e fāmili ‘i he kuohili ko e konga mahu’inga ia ‘o e mo’ui ‘a e ako ni.  ‘Oku fu’u mātu’aki mahu’inga ‘eni kiate kimautolu pea ‘oku mau faka’ai’ai e ngaahi fāmili mo e kāinga ke   nau ‘eva mai mo kau mai ki he ako ‘enau fanau ‘aki ‘enau vahevahe mai ‘enau ngaahi poto mo e ‘ilo.

‘Oku mau toe ngāue vāofi  foki mo e ngaahi ako pule’anga ‘o e kolo ni ke tokoni’i mo  poupou’i kimoutolu ke faingofuaange  hono fakahū atu ‘a e fanau ki he ako lahi mei he akoteu ni.

Ko e houa ako ki he‘emau kinitakāteni ko e 9:00am – 3:00pm.  Ko e taimi lelei eni kapau ‘oku ‘i ai ha’o fanau he ako pule’anga ‘a ia te ke lava ke ‘ave mo ‘omai fakataha kinautolu he houa tatau.

‘Oku mau poupou atu ke fakahū mai e fanau ‘o ‘oua ‘o toe si’i hifo he ‘aho kakato ‘e 2 ‘o hikihiki ai pē ki he ‘aho ‘e nima.  ‘E tokoni ‘eni ki he kau faiako ke nau maheni mo ho’o fanau pea malava ke hokohoko lelei hono tokoni’i ‘enau ako. ‘Oku faingata’a foki ki he kau faiako ke fakahoko eni ‘I ha ki’i houa si’isi’I pea to e fetō’aki.

Me’a mai ha fa’ahinga taimi pē – te mau fakataukei  koe ki he ‘apiako ni mo talitali fiefia koe.

Ko te reo te taukiri, Ko te reo toku ahurei, Ko te reo te ora.

Language is my identity.  Language is my uniqueness.  Language is life.